Một công trình đăng trên Nature cho thấy rằng việc một ấn tượng ngắn hạn trở thành ký ức dài hạn được quyết định bởi một chuỗi bộ hẹn giờ phân tử, không phải một công tắc đơn giản.
Các bộ hẹn giờ này hoạt động ở nhiều vùng não khác nhau. Nghiên cứu phát hiện một vùng não bất ngờ đóng vai trò quan trọng: đồi thị. Đồi thị liên kết với các chương trình gen giúp ổn định từng ký ức theo tiến trình.
Khung lý thuyết mới cho thấy ký ức có thể linh hoạt hơn và dễ bị can thiệp hơn người ta từng nghĩ. Tác giả nói phát hiện này có thể giúp phát triển cách điều trị mới cho các rối loạn về trí nhớ, ví dụ như bệnh Alzheimer, nhưng ý nghĩa lâm sàng cần nghiên cứu thêm.
Từ khó
- bộ hẹn giờ — tập hợp cơ chế điều chỉnh thời gian hoạt động
- đồi thị — vùng não ở giữa giúp truyền thông tin
- chương trình gen — những gen điều khiển hoạt động của tế bào
- khung lý thuyết — tập hợp ý tưởng giải thích một hiện tượng
- ổn định — giữ cho điều gì đó không thay đổi
- linh hoạt — dễ thay đổi hoặc điều chỉnh khi cần
- lâm sàng — liên quan trực tiếp đến chăm sóc bệnh nhân
Mẹo: di chuột, dùng phím Tab hoặc chạm vào các từ được tô sáng trong bài để xem định nghĩa nhanh ngay khi bạn đọc hoặc nghe.
Bài viết liên quan
Kavanagh: Bất bình đẳng làm trầm trọng đại dịch
Matthew M. Kavanagh cảnh báo bất bình đẳng làm xã hội yếu hơn khi đại dịch đến. Ông nêu ví dụ HIV và COVID-19, và đề xuất hoãn trả nợ, chia sẻ công nghệ và quỹ tài trợ tự động.
Bản đồ sinh học kết nối tế bào não với mạng chức năng
Nghiên cứu trên tạp chí Nature Communications liên kết dữ liệu tế bào và phân tử với ảnh fMRI để giải thích cách mạng não lớn hình thành. Công trình nêu rõ vai trò của mạng não trong nhận thức và bệnh tâm thần.
Lực cắt trong ống dẫn giải thích cách núi lửa phun
Nghiên cứu mới trên tạp chí Science cho thấy lực cắt trong ống dẫn có thể tạo bọt khí và mở kênh thoát khí. Thí nghiệm và mô phỏng giúp giải thích vì sao núi lửa giàu khí đôi khi phun êm dịu.
Nhà báo khoa học gặp áp lực giữa COVID-19
Báo cáo về tình hình công việc của nhà báo khoa học trong đại dịch COVID-19 cho thấy áp lực gia tăng và những thay đổi trong cách làm việc của họ.
Dịch tả lợn châu Phi và tranh cãi về vắc-xin ở Philippines
Dịch tả lợn châu Phi tiếp tục đe dọa chăn nuôi heo ở Philippines. Chính phủ ra mắt công cụ chẩn đoán mới và nhập vắc-xin từ Việt Nam, nhưng có nhiều ý kiến trái chiều về tính an toàn và hiệu quả.
Phân tích mạng xã hội giúp cảnh báo sớm dòng di cư trong khủng hoảng
Nghiên cứu trên EPJ Data Science cho thấy phân tích bài đăng mạng xã hội có thể cung cấp cảnh báo sớm về di cư trong xung đột và thiên tai. Nghiên cứu dùng gần 2 triệu bài đăng trên X và ba trường hợp: Ukraine, Sudan, Venezuela.