Các nhà khoa học kết hợp quy trình phòng thí nghiệm để gắn dấu tế bào hoạt động với phân tích toán học và tính toán nhằm theo dõi nơron và mạng lưới thần kinh theo thời gian. Nghiên cứu dùng mô hình chuột và được đăng trên PLOS Biology.
Các cộng tác viên ở ba nước đóng góp những phần khác nhau: nhóm ở Mỹ xây dựng quy trình toán học và tính toán, còn các nhóm ở Nhật Bản và Thụy Sĩ phát triển công cụ thực nghiệm. Nhóm Nhật Bản do Hiroki Ueda tại RIKEN dẫn đầu đã dùng kính hiển vi dạng tấm sáng để chụp ảnh 3D não chuột. Một phương pháp đánh dấu di truyền khiến nơron đang hoạt động phát sáng và giúp xác định khi nào, ở đâu các tế bào hoạt động.
Kết quả cho thấy một dịch chuyển nhất quán của hoạt động khắp não theo chu kỳ ngày–đêm: khi chuột tỉnh, hoạt động có xu hướng bắt đầu ở lớp trong (dưới vỏ), rồi trong suốt ngày hoặc đêm trung tâm hoạt động dịch chuyển về phía vỏ não. Tác giả hy vọng tìm dấu hiệu nhận biết mệt mỏi để đánh giá mức sẵn sàng khi làm các công việc rủi ro. Các tác giả cũng cho rằng phương pháp tính toán có thể áp dụng cho dữ liệu người và các mô hình động vật khác.
Từ khó
- quy trình — chuỗi bước làm việc trong thí nghiệm
- gắn dấu — làm cho dễ nhận thấy bằng cách thêm tín hiệu
- nơron — tế bào truyền tín hiệu trong hệ thần kinh
- mạng lưới thần kinh — tổ hợp nơron kết nối với nhau
- phân tích toán học — sử dụng toán để hiểu dữ liệu hoặc mô hình
- kính hiển vi — máy phóng đại các cấu trúc rất nhỏ
- đánh dấu di truyền — thay đổi gen để biểu hiện tín hiệu trong tế bào
- vỏ não — phần ngoài cùng của não bộ
- dịch chuyển — di chuyển dần từ chỗ này sang chỗ khác
Mẹo: di chuột, dùng phím Tab hoặc chạm vào các từ được tô sáng trong bài để xem định nghĩa nhanh ngay khi bạn đọc hoặc nghe.
Bài viết liên quan
Tai nghe dùng AI giúp nghe trong tiếng ồn
Nhóm nghiên cứu phát triển nguyên mẫu tai nghe thông minh dùng AI để cô lập tiếng nói của người đối thoại, phát hiện luồng trao đổi và lọc tiếng ồn. Công trình được giới thiệu tại Suzhou và mã nguồn được công bố.
Chuỗi bộ hẹn giờ phân tử quyết định ký ức dài hạn
Nghiên cứu mới đăng trên Nature cho thấy nhiều bộ hẹn giờ phân tử, hoạt động ở nhiều vùng não, quyết định liệu ấn tượng ngắn hạn có chuyển thành ký ức dài hạn. Đồi thị được phát hiện đóng vai trò trung tâm.
Nguyên liệu kẹo cao su giúp cá tilapia phát triển ở khí hậu lạnh
Nghiên cứu cho thấy hai thành phần trong kẹo cao su có thể giúp cá tilapia chịu lạnh tốt hơn, thúc đẩy sản xuất cá trong mùa đông.
Monte Sierpe: dải hố ghi chép và trao đổi ở Peru
Nghiên cứu mới cho thấy Monte Sierpe (Band of Holes) ở miền nam Peru có thể là hệ thống bản địa để ghi chép và trao đổi trước khi người châu Âu đến. Các nhà khoa học dùng phân tích trầm tích và ảnh drone để tìm bằng chứng.
Aguada Fénix: tượng đài lớn thay đổi hiểu biết về nghi lễ Maya
Một tượng đài khổng lồ ở Aguada Fénix, Tabasco (đông nam Mexico), có niên đại khoảng 1,000 BCE, được phát hiện bằng lidar và khai quật cho thấy công dụng nghi lễ như một cosmogram. Các phát hiện cho thấy tổ chức lãnh đạo hợp tác chứ không phải một vua duy nhất.
Tâm trạng hàng ngày ảnh hưởng tới sáng tạo
Nghiên cứu của University of Georgia cho thấy cảm xúc hàng ngày liên quan tới việc tham gia hoạt động sáng tạo. Cảm xúc tích cực không chỉ gắn với sáng tạo cùng ngày mà còn dự báo sáng tạo vào ngày hôm sau.